Tijdens deze oefening vergeet je alle schrijfregels die je ooit gehoord hebt. Ook de andere regels. Vergeet het allemaal. Vergeet gedachtes en meningen, vergeet elk oordeel en vergeet hoe het moet. Vergeet wat de functie van woorden is. Die heb je al. Die zitten in je.
De Naga Uta is een Japanse vorm van poëzie, uit de Edo-periode (1603-1867). Het betekent letterlijk ‘lang lied’, en diende oorspronkelijk als muziektekst. Nu word thet vaak gebruikt in kabuki-theater. De woorden worden vaak begeleid door een shamisen, een traditioneel Japans instrument dat lijkt op een luit.
Knausgard schreef eens dat schrijven begint waar het denken eindigt. Veel schrijvers leven in hun hoofd. Ze denken eindeloos na over het perfecte woord om de vorm van dat blad te beschrijven, over de manier waarop woorden elkaar opvolgen of over de juist plek voor die ene komma.
Dat kan tot gevolg hebben dat ze vergeten naar dat blad te kijken. Degene die goed kijkt, vindt vanzelf de juiste woorden. Deze oefening komt uit Amerika, waar freewriting werd uitgevonden en waar creativiteit en intuïtie hoger in het vaandel staan dan bij stoffige Nederlandse literaire instanties.
STAP 1: Drie keer ademhalen
Volgens de boeddhistische non Pema Chödron kan je altijd uit je hoofd stappen door stil te staan en drie keer adem te halen[1]. Voel de lucht je longen ingaan, en er weer uit trekken. Zie de weg die de lucht aflegt. Denk aan niets anders. En als je het wel doet. Tik jezelf niet op de vingers. Het zal toch gebeuren. Dat is niet erg. Laat de gedachte passeren, en haal opnieuw adem. Je ademhaling is de veilige plek om naar terug te keren.
‘So long as you write what you wish to write; that is all that matters; and whether it matters for ages or only for hours, nobody can say. But to sacrifice a hair of the head of your vision, a shade of its colour, in deference to some Headmaster with a silver pot in his hand or to some professor with a measuring-rod up his sleeve, is the most abject treachery.’ – Virginia Woolf, A Room of One’s own
STAP 2: Kijk, voel, luister
Kijk uit het raam, stap naar buiten, kijk een paar minuten om je heen. Je hebt hier geen doel, je hoeft nergens heen. Merk de vorm van de dingen op. Zie de baan die vogels vliegen. Zie mensen op straat. Hoor de geluiden. Probeer er niet over na te denken. Gaat je hoofd er weer vandoor met gedachtes en oordelen. Sta dan even stil en haal een paar keer diep adem. Kijk waar een ding begint en een ander eindigt. Zie de ruimte tussen de dingen. Doe dit drie tot vijf minuten.
STAP 3: Freewrite
Pak je pen op en haal hem tien minuten lang niet van papier. Het hoeft niet goed of mooi te zijn. Zoek niet naar woorden. Schrijf gewoon op wat in je hoofd opkomt. Verplaats je terug naar het vorige moment. De ervaring zit in je. Als je niet nadenkt over de woorden om het te beschrijven, krijgen ze vanzelf meer kracht. Je schrijft niet over dat moment, maar vanuit dat moment.
STAP 4: Onderstreep
Herlees wat je hebt opgeschreven en onderstreep de woorden of zinnen die je aanspreken. Wees niet te kieskeurig. Het gaat hier niet over goed of slecht. Het gaat over wat spreekt.
STAP 5: De Naga Uta
Een Naga Uta bestaat uit regels van vijf en zeven lettergrepen. Vaak ziet het er zo uit: 5/7/5/7/5/7/5/7/7. Je kan het patroon eindeloos door laten gaan, maar het eindigt altijd met twee regels van zeven lettergrepen. Dit is een voorbeeld van een Naga Uta.
Grey with dust and dirt
a tree is slowly dying
while I do the same
in soft tiny increments
brown covets the green
cruelly catches at my skin
I wither within
outwardly faking verdant
creative meandering.
- Shaida Ali
- Bekijk de woorden die je in de vorige stap onderstreepte. Zoek een zin(sdeel) van vijf lettergrepen. Vind je geen zinsdeel van vijf lettergrepen, plak dan enkele woorden achter elkaar. Daarna ga je op zoek naar een zinsdeel van zeven lettergrepen. Dan weer vijf.
- Je hoeft je hier niet al te strikt aan te houden. Het zijn richtlijnen, geen regels. Vind je geen combinatie van woorden van exact vijf of zeven lettergrepen, plooi dan de richtlijnen naar jouw goeddunken. Zoek naar het ritme van de woorden. Soms helpt het om de woorden hardop te lezen.
- Herhaal het patroon. Wissel regels af van vijf en zeven lettergrepen, tot je ongeveer twee tot drie hebt van elk. Je kan langer doorgaan als je er zin in hebt. Eindig met twee regels van hetzelfde aantal lettergrepen. Het ziet er dan ongeveer zo uit: 5/7/5/7/5/7/7.
STAP 7: Leg vast
Typ het gedicht uit of schrijf het op en bewaar het op veilige plek. Vergeet het voor nu, en kijk er over een dag of twee opnieuw naar.
Oefen jezelf in zintuiglijk schrijven tijdens de cursus creatief schrijven.
[1] Uit Waking Up to Your World.
