De Gulden Snede vinden in je verhaal

Een fotograaf gaat op zoek naar de gulden snede in zijn foto, met behulp van de regel van derde. Dit betekent dat hij zijn foto horizontaal en verticaal in drie vakken verdeelt. Hierdoor ontstaan er negen vakken, en vier snijpunten. Op een van deze vier snijpunten wordt het onderwerp geplaatst, om een perspectief te creëren dat niet vlak is, maar gelaagd. Dit ziet er dan zo uit.

Zo werkt het ook bij het schrijven van het verhaal. De overgangsmomenten in het verhaal, wanneer er iets verandert of evolueert, kunnen op één van deze snijpunten geplaatst worden. Hier kan mee gespeeld worden. Je hoeft niet elk moment op een vaste plek binnen het verhaal te zetten, het is juist mooi als je hiermee kan spelen. Het mooie hierin is dat tijd in een verhaal niet lineair hoeft te verlopen, en gebeurtenissen bijgevolg dus ook niet chronologisch hoeven te zijn. Daardoor kan je jongleren met de volgorde van de cruciale momenten in je verhaal. Zolang je de regel van oorzaak-gevolg maar aanhoudt. Bij het schrijven van een verhaal kunnen we over het algemeen vier snijpunten aanduiden.

Point of attack

Het point of attack is het moment waarop er iets wezenlijks verandert in het leven van de hoofdpersoon. Alles wat hiervoor kwam, blijkt slechts een aanloop naar dit punt en in feite verwaarloosbaar. Gregor Samsa wordt wakker in zijn bed en komt erachter dat hij is veranderd in een insect. (De gedaanteverwisseling) Ton Rozeman geeft in zijn boek Korte verhalen schrijven een ander voorbeeld. Een man schrijft elke ochtend een ontslagbrief, maar verwijdert die daarna weer. Vandaag print hij de brief echter af. Nu is het balletje aan het rollen, de eerste dominosteen is gevallen. De vraag is; wat zal het gevolg zijn van deze actie?

Point of no return

Na veel wikken en wegen besluit de man de brief te posten. Eerst is de brief nog eens verscheurd en opnieuw geschreven, dat exemplaar werd opgegeten door de hond. Na het printen van het tweede exemplaar, gaat de man op pad. Onderweg wordt hij lastiggevallen door een duif, struikelt hij en valt hij in het water. De brief is doorweekt. Opnieuw moet hij naar huis om een nieuw exemplaar van de brief te schrijven, of af te drukken. Na talloze hindernissen, waardoor hij veel op het spel zet (zijn vrouw vraagt hem zijn dochtertje van school te halen, maar hij zegt dat ze erin kan stikken. Ook al dreigt zij met een scheiding als hij zijn taken als vader weer verzaakt, hij gaat op pad – hij heeft slechts een doel voor ogen en is vastbesloten dat doel te bereiken, wat het hem ook moge kosten.) Uiteindelijk komt hij, nat en berooid, met een echtscheiding op zijn nek en een teleurgesteld dochtertje dat huilend op school zit te wachten, aan bij de brievenbus. Hij duwt de brief door de gleuf. Dit is het point of no return, er is geen weg terug. Wat hij ook doet, niets kan ongedaan maken wat hij nu gedaan heeft.

Motorisch moment

Kort daarna volgt het motorisch moment, de definitieve wending. De baas roept hem bij zich om zijn ontslag definitief te maken. Opeens krijgt hij een paniekaanval, beseft hij dat hij helemaal niet zonder deze baan kan. Dat hij een nul is en er daarbuiten niets op hem wacht. Intussen heeft zijn vrouw de scheiding aangevraagd, haat zijn dochtertje hem en moet hij een peperduur appartement huren. Dit is het moment waarop alles verandert. Dit is de aanloop naar het moment van inzicht, maar het inzicht is er nog niet. De hoofdpersoon handelt nog steeds op automatische – laten we zeggen blinde – piloot. Het streefdoel lijkt binnen handbereik te liggen, maar heeft wat anders in petto dan we eigenlijk dachten. Hier wordt het stuur honderdtachtig graden gedraaid. Alles waar we naartoe werkten is in zicht, maar het verhaal besluit een andere koers te gaan varen.

Epifanie

Die koers leidt naar de epifanie, het moment van inzicht. Het conflict blijkt een ander conflict te zijn dan het was, de hoofdpersoon draait honderdtachtig graden. Dit hangt samen met de Griekse catharsis. Het moment waarop de lezer en het personage het licht ziet. Het personage heeft zijn ontslag ingetrokken, komt thuis en beseft hij daar dat hij helemaal geen ontslagbrief meer kan schrijven – zijn baas zou het immers nooit meer serieus zitten. Nu pas voelt hij echt hoe gevangen hij zit in zijn leven, zijn baan – ook al ligt alles aan diggelen, hij kan nooit ontsnappen. Het verhaal gaat nu niet meer om een vlucht uit de werkelijkheid, maar om de onmogelijkheid om de werkelijkheid te ontvluchten.

Ga op zoek naar de gulden snede in je verhaal tijdens de cursus creatief schrijven.