Het schrijven van een nieuwsbericht lijkt simpel. Het zijn altijd korte, bondige berichtjes die binnen enkele minuten gelezen zijn. Maar net dat simpele en bondige, is niet gemakkelijk om te bereiken als schrijver. Zeker niet als je het gewend bent om te spelen met lange zinnen met veel puntkomma's en woorden als desalniettemin. Dit is uit den boze bij het schrijven van een nieuwsbericht. Nieuwsberichten zijn kort en duidelijk. De lezer wil zoveel mogelijk te weten komen, met zo weinig mogelijk moeite. In een oogopslag wil deze weten wat er gebeurt is, wanneer het gebeurd is en waar het gebeurd is. Liefst ook waarom en hoe, maar dat laten we even aan de specialisten over.
Hoe schrijf je nu een kort en bondig nieuwsbericht - zonder opsmuk, te veel uitleg of een overvloed aan bijvoeglijke naamwoorden? Je gaat schrijven in Jip en Janneke taal. Dat lijkt gemakkelijk, maar daarvoor is een diepgaand begrip van zowel het onderwerp als de lezer nodig. Wat wil de lezer weten en hoe brengen we dit het best naar voren? Welke woorden zijn concreet, duidelijk en brengen exact over wat er aan de hand is? Hoe structureer je je artikel zo dat de hoofdboodschap goed naar voren komt? Hoe zorgen we dat de lezer met zo weinig mogelijk moeite zoveel mogelijk informatie krijgt? Wij geven zeven tips voor het schrijven van een sterk nieuwsbericht!
1. Kom direct to the point
In de eerste zin vat je het nieuws samen; kom direct to the point. Nu draait het niet om mysterieus zijn en beloftes doen zoals bij het schrijven van reportages, maar om zoveel mogelijk gezegd krijgen met zo weinig mogelijk woorden. Wat is de essentie van het nieuws? Wat is er eigenlijk gebeurd? Dat wil je in de eerste zin kwijt. Als je collega aan je vraagt waarover je een bericht schrijft, wat antwoord je dan? Dat antwoord wordt je eerste zin. Denk hierbij aan de vijf w's en de h. Wat, waarom, wanneer, waar, wie & hoe. Afhankelijk van je lezer en diens interesse, leg je meer nadruk op het één of het ander.
- Wat is er gebeurd?
- Waarom gebeurde het?
- Wanneer gebeurde het?
- Waar gebeurde het?
- Wie was betrokken?
- Hoe gebeurde het?
In de eerste zin moet vooral duidelijk worden wat er aan de hand is. Liefst cover je in deze eerste zin ook enkele andere w's en/of de h. Meteen daarna vermeld je de bron, indien dit van toepassing is. ‘Dit meldde het ANP vanochtend’, bijvoorbeeld. Of ‘Dit bleek uit een onderzoek van de universiteit Leiden’. Ook al is het gebruik van passieve werkwoorden vaak uit den boze, toch wordt deze zin vaak in voltooid verleden tijd geschreven. Hierop volgt aanvullende informatie, die extra duiding geeft aan de gebeurtenis. Hierbij focus je op andere aspecten van het nieuws, en probeer je alle vijf de w's en de h te dekken.
Bijvoorbeeld:
"De burgemeester van Verweggistan verongelukte vannacht op de E314. Dat meldt het ANP vanochtend. In zijn gezelschap waren zijn vrouw en drie kinderen, die er met kleerscheuren vanaf kwamen. De burgemeester is opgenomen op de IC in kritieke toestand."
2. Werk met alinea's
In de tweede alinea geeft je aanvullende informatie. Je gaat verder in op specifieke info zoals het waarom, het hoe of de bron. Afhankelijk van de interesse van de lezer, zoom je in op de betrokken personen, de plaats van delict of op hoe het gebeurd is. De belangrijkste informatie plaats je bovenaan. Schrijf je een nieuwsbericht voor een lokale krant of tijdschrift, dan zou de plaats van delict interessant kunnen zijn, en kan je uitweiden over waarom de plek gevaarlijk is. Zijn er al eerder mensen verongelukt? Schrijf je voor een sensationeel tijdschrift of krant, dan kan je aandacht geven aan de al dan niet nuchtere toestand van de burgemeester of de aanwezigheid van een onbekende in de passagiersstoel.
Belangrijk is dat de verschillende alinea’s los van elkaar gelezen kunnen worden. Ze moeten elkaar in een logische volgorde opvolgen, maar de tweede alinea moet begrijpelijk zijn, ook als je de eerste alinea niet hebt gelezen. In de derde alinea kan een specialist aan het woord komen, kan je specifieke details uit het onderzoek aanhalen of kan je in detail ingaan op de gebeurtenissen. Vaak eindigt een nieuwsbericht met één of twee zinnen aanvullende informatie over een andere gebeurtenis die hier iets mee te maken heeft. Deze informatie is extra en niet noodzakelijk om op de hoogte te zijn van het gebeurde.
3. Gebruik Jip- en Janneketaal
Schrijf in simpele en actieve taal. Woorden als desalniettemin zijn uit den boze. Iedereen kent en begrijpt ze, maar dat betekent niet dat ze gemakkelijk leesbaar zijn. Gebruik zinnen die beginnen met een onderwerp en een werkwoord. Vermijd zinnen die beginnen met plaats- en tijdsaanduidingen, hierdoor vertraagt je tekst namelijk. Gebruik sterke werkwoorden (verkopen, zeggen, rijden,...) in plaats van zwakke werkwoorden (denken, vinden, zijn, hebben). Deze laatste werkwoorden vertragen je tekst, ze indiceren namelijk geen gebeurtenis. Door sterke werkwoorden te gebruiken, houd je de vaart in je tekst en houd je de aandacht van de lezer vast.
4. Geef aandacht aan de urgentie en nieuwswaarde
Het aangeven van de urgentie, geeft je artikel meer draagvlak. Ook dit is een belangrijk element om terug te laten komen in één van de eerste alinea’s. Waarom schrijf je dit? Waarom nu? Waarom moet de lezer het nu lezen? Dit is bij een nieuwsbericht belangrijker dan bij een reportage of interview, maar ook vaak vanzelfsprekend. Daardoor is het soms niet nodig om dit nog eens apart te benoemen. Tijdens de coronacrisis was het bijvoorbeeld niet elke keer nodig om te vermelden dat corona een wereldwijde epidemie is die tal van doden heeft veroorzaakt, dat weten de mensen immers al. Bij hard nieuws is het vaak al duidelijk wat de nieuwswaarde is.
Wel kan je extra nadruk leggen op de urgentie en de nieuwswaarde van je artikel. In bovenstaande voorbeeld over de burgemeester van Verweggistan is het ook duidelijk dat het gebeurde nieuwswaardig is; maar je kan extra nadruk leggen op bepaalde informatie die de gebeurtenis nog meer body geven. Is het publiek van het medium waarvoor je schrijft geïnteresseerd in politiek? Dan kan je nadruk leggen op het feit dat de burgemeester volgend jaar de landelijke politiek in zou gaan. Voor een lokaal blad kan je nadruk leggen op de locatie, andere ongelukken die daar gebeurden en op de vraag of de gemeente daar nu eindelijk wat aan gaat doen.
5. Schrijf oprolbaar
Bij een nieuwsbericht begin je altijd met de belangrijkste informatie. Hierdoor wordt het artikel oprolbaar. Dit betekent dat de eindredactie van onderen kan beginnen met knippen, indien er niet genoeg ruimte is voor het publiceren van het hele artikel. De informatie die aan het einde van het artikel vermeld wordt, is namelijk het minst belangrijk en kan daarom weggelaten worden. Van achteren naar voren lezend, wordt de informatie telkens essentiëler. Daarom hebben we het vaak over een omgekeerde piramidestructuur, waarbij de belangrijkste informatie bovenaan staat, en de minder belangrijkste informatie onderaan.
6. Schrijf de lead of introductie
De introductie schrijf je pas wanneer je het hele artikel hebt geschreven? Waarom? Dan pas heb je echt de essentie van je artikel in de vingers zitten. Nu moet het nog concreter en specifieker geformuleerd worden. Je vat hier de essentie van je artikel samen in een zin. Ik moet voorzichtig zijn met het gebruiken van het werkwoord 'samenvatten', want de lead is absoluut geen samenvatting van je artikel. Je licht hier de essentie van het stuk uit. In de eerste zin doe je eigenlijk wat je in de eerste zin van je artikel doet, maar dan nog concreter. Je zegt wat er gebeurd is. De tweede zin kan bestaan uit een voorsmaakje voor het lezen van het artikel, zoals een quote of een bronvermelding. Of je kan hier extra nadruk leggen op de vijf w's en de h.
7. Schrijf de kop
En dan komt het moeilijkste: het schrijven van dek op. Een goede kop moet aan veel eisen voldoen. Hij moet genoeg informatie geven, maar niet te veel. Hij moet prikkelen en nieuwsgierig maken, uitnodigen tot verder lezen, maar hij moet ook een goede samenvatting geven van het nieuws zelf. De kop moet vooral de essentie van het stuk vatten. Dat is niet altijd gemakkelijk, zeker niet wanneer het artikel geprint wordt en je dus beperkte ruimte hebt voor de kop. Voeg je aanvullende informatie toe in de kop, dan is het belangrijk om je af te vragen hoe relevant deze informatie is. Dat is erg afhankelijk van het medium waarvoor je schrijft.
Een kop zou kunnen zijn:
Burgemeester van Verweggistan verongelukt
Schrijf je voor een lokaal blad, zou je hiervan kunnen maken:
Burgemeester van Verweggistan verongelukt op de E314
Schrijf je voor een sensationeel medium kan je ervan maken:
Burgemeester van Verweggistan verongelukt onder invloed van alcohol
Case study
Nu even daad bij woord voegen. Ik kan vertellen wat ik wil, maar echt schrijven leer je in de praktijk. Daarom hier een voorbeeld uit de praktijd: een artikel dat ik schreef voor het Algemeen Dagblad. Wat ging goed? Wat had beter gekund?
Veel belangstelling voor tiny houses aan de Vulcanusweg
De kop geeft niet enkel aan dat er ruimte komt voor tiny houses aan de Vulcanusweg, maar ook dat er veel belangstelling is. Omdat het een iets zegt over het ander, wordt dubbele informatie gegeven. Het eigenlijke nieuws is dat er tiny houses komen aan de Vulcanusweg, wat er nog bijkomt is dat er veel belangstelling is. Ik koos ervoor hier de focus op te leggen, omdat dat het bericht meer draagvlak geeft. Het feit dat er veel belangstelling is, geeft het artikel meer urgentie en nieuwswaarde
In Delft hebben zich 250 mensen aangemeld voor een tiny house. In Schieoevers-Noord komt mogelijk de grootste wijk met kleine huisjes van Nederland.
Het sterke aan deze alinea is dat het aangeeft waarom specifiek dit project bijzonderder is dan alle andere tiny house-projecten. Het wordt namelijk de grootste wijk met kleine huisjes van Nederland. Minder sterk is de openingszin. Het getal en de benoeming van plekken, maakt de informatie specifieker, en hierdoor ook tastbaarder voor de lezer. Echter is de bewoording ‘...aangemeld voor een tiny house’ wat ongelukkig gekozen. Je meldt je namelijk aan voor het project en niet voor een tiny house, dat moeten de mensen zelf bouwen.
Zoë de Goede 05-11-18, 08:02
In het betreffende gebied langs de Schie is in eerste instantie plek voor twintig tot zestig tiny houses, energiezuinige huisjes van ongeveer dertig vierkante meter. Aan de Vulcanusweg is een kleine hectare vrijgemaakt voor dit doel.
Op Proeftuin Erasmusveld in Den Haag staan vijf huisjes, in het Tiny House Village in Alkmaar staan er drie en in Hengelo komen binnenkort tien tiny houses te staan, maar een project van deze omvang is ongekend in Nederland.
Bovenstaande alinea had ik beter kunnen bewaren voor onderaan het verhaal. Dit is duidelijk achtergrondinformatie die wel aangeeft dat er een trend bestaat in Nederland. Maar voor een nieuwsbericht is dit niet heel relevant. Het creëert wel extra draagvlak en urgentie.
Niet alleen de omvang maakt dit project uniek, maar ook het experimentele karakter ervan. ,,Bijzonder is dat de gemeente zonder projectontwikkelaars werkt en de bewoners zelf alle ruimte geeft om hun eigen huisjes te bouwen”, zegt tiny house-pionier Marjolein Jonker. ,,Het is zelfs een eis dat de huisjes experimenteel van aard zijn en er ligt een sterke focus op innovatie."
Een specialist of betrokkene aan het woord laten, maakt het artikel tastbaarder. Hierbij moet je wel opletten dat het een autoriteit is en dat deze persoon recht van spreken heeft. In dit geval is deze quote een waardevolle toevoeging, omdat de tiny house-pionier specifiek betrokken is bij dit project en daardoor extra informatie kan geven, alsook aangeeft waarom dit project uniek is.
Energiesysteem
Strenge spelregels moeten de juiste bewoners aantrekken. De huisjes dienen te voldoen aan het bouwbesluit en permanent bewoond worden. Daarnaast moeten toekomstige bewoners met duurzame ideeën komen, zoals een collectief energiesysteem of een bijzonder ontwerp dat het opvangen van regenwater faciliteert.
De locatie is minder pittoresk dan het idee doet vermoeden. Dit worden geen houten huisjes in een bos, maar op een braakliggend industrieterrein langs een spoorweg. De gemeente wijzigt het bestemmingsplan van de kavel en legt het minimale aan, maar verder moeten de bewoners zelf in hun basisbehoeftes voorzien.
Het midden geeft meer informatie over waarom dit project nu juist zo bijzonder is. Ook specifieke informatie over de plek komt hier aan bod.
Huurprijs
De bewoners betalen maximaal 250 euro voor de huur van de grond, exclusief gemeentebelasting en nutsvoorzieningen. De exacte huurprijs is zowel afhankelijk van factoren als het aantal deelnemers, de grootte van de kavels en de rol van de gemeente. De tiny houses vormen onderdeel van de ontwikkeling van het gebied Schieoevers Noord tot een modern woon- en werkgebied.
Het definitieve bestemmingsplan ligt vanaf 12 november ter inzage op het Stadskantoor. Op 20 november is er een informatieavond over het project.
De informatie in de laatste twee alinea’s is enkel interessant voor degenen die echt geïnteresseerd zijn om mee te doen aan het project. Zeker de laatste twee zinnen. Ook de voorlaatste alinea, bestaat uit specifieke details waarin enkel zij die het onderste uit de kan willen weten geïnteresseerd zijn. Zou de eindredactie het artikel dus korter kunnen maken, kunnen ze onderaan beginnen met knippen.
